تست رادیوگرافی (RT) سطح III + گواهینامه معتبر طبق SNT-TC-1A
محتوای دوره تست رادیوگرافی سطح 3(RT Level III) در شرکت آریا آزمون صنعت
- Nature of penetrating radiation / Interaction between radiation and matter
- Radiography imaging by film / Imaging / Film-principles-properties
- Electrically generated sources / X-ray sources
- Particulate radiation sources
- Gamma / Exposure devices / Remote handling equipment / Collimators
- Specific characteristics / Half lifes / Energy levels / Half value layers /Tenth value layers
- Imaging consideration / Sensitivity /Contrast and definition / Geometric factors / Intensifying screens /Scattered radiation / Source factors
- Film Processing darkroom equipment and chemicals
- Viewing of radiographs / Illuminator requirements /Background lighting
- Judging radiographic quality /Density / Contrast /Definition / Artifacts / IQIs
- Exposure calculations
- Radiographic techniques / Interpretation / Evaluation
- Safety and Health
- بررسی دستورالعمل های RT ( RT Procedures) / بررسی استانداردهای ASME V ,VIII, AWS D1.1
- آشنایی با نحوه Audit کردن گزارشات RT / کارگاه عملی رادیوگرافی ،ظهور و ثبوت و تفسیر
مخاطبین دوره تست رادیوگرافی سطح3(RT Level III)
سرپرستان واحد های NDT ، تکنیسین ها و مهندسین واحدهای کنترل کیفیت و بازرسین فنی که مستقیماً با روش های NDT سروکار داشته و قصد ارتقاء رتبه به سطح ارشد (Level III) را دارند .
توانمندیها پس از طی دوره تست رادیوگرافی سطح 3(RT Level III) در شرکت آریا آزمون صنعت
- انجام عملیات رادیوگرافی جوش روی لوله و ورق و سایر قطعات صنعتی با تکنیکهای مختلف
- توانایی تعین پارامترهای رادیوگرافی نظیر زمان تابش، فاصله، شرایط ظهور و ثبوت، میلی آمپر و کیلو ولت
- انجام عملیات ظهور وثبوت فیلم های رادیوگرافی
- توانایی تحلیل و درک الزامات استاندارد های معتبر در خصوص رادیوگرافی
- تفسیر فیلم ها و نیز تحلیل و ارزیابی عیوب جوش و قطعات صنعتی بر اساس استانداردهای معتبر (ASME,AWS , API )
- ارائه گزارش رسمی از نتایج تست
- توانایی آماده سازی و تایید دستورالعمل های NDT
- توانایی آموزش پرسنل NDT در سطوح II,I
- تفسیر و تحلیل کد، استاندارد ،Spec و دستورالعمل های NDT
- توانایی سرپرستی و نظارت بر فعالیت تیم های NDT
- توانایی انتخاب تکنیک و انجام تست NDT و نیز تفسیر و ارزیابی نتایج حاصله
گواهینامه صادر شده پس از طی دوره تست رادیوگرافی سطح 3(RT Level III)
آموزش و صدور گواهینامه در این دوره بر اساس راهنمای SNT-TC-1Aاز انجمن تستهای غیر مخرب آمریکا ( ASNT ) صورت می پذیرد و در پایان دوره علاوه بر گواهی حضور در دوره (Attendance) ، گواهینامه معتبر RT Level III بر اساس Written Practice تهیه شده طبق راهنمای SNT-TC-1A اعطاء خواهد گردید. آزمون های نهایی مشتمل بر 3 بخش می باشد:
- آزمون Basic شامل استاندارد SNT-TC-1A +Fabrication & Product Technology + آشنایی با دیگر متد های NDT
- آزمون Method شامل اصول پایه و مبانی + کاربردها و تکنیکهای متد + تفسیر کد ، استاندارد و Spec
- آزمون Specific شامل الزامات تجهیزات ، تکنیکها ، Spec ، دستورالعمل های NDT
راهنمای آموزش و تایید صلاحیت انجمن آزمایشات غیر مخرب آمریکا (ASNT)
انجمن آزمایشات غیر مخرب آمریکا(ASNT) از سال ها پیش راهنمای آموزش و تایید صلاحیت پرسنل آزمایشات غیر مخرب را با عنوان استاندارد ASNT SNT-TC-1A منتشر کرده است.
شرکت آریا آزمون صنعت به عنوان اولین برگزار کننده دوره های آموزشی تست های غیر مخرب (NDT) بر اساس استانداردASNT SNT-TC-1A در کشور، سابقه برگزاری بالغ بر 10 دوره تست رادیوگرافی سطح 3 (RT Level III) و آموزش بالغ بر 100 نفر دانشجو را در این زمینه داشته است. برای مشاهده سابقه شرکت، به تقدیر نامه های درج شده در سایت مراجعه نمایید.
بر اساس استاندارد SNT-TC-1A ، سه سطح صلاحیت برای بازرسین تعریف شده است:
- Level I : كمك اپراتورتست RT (سطح مقدماتی)
- Level II : اپراتور تست RT (سطح استاندارد)
- Level III : بازرس ارشد RT (سطح ارشد)
در استاندارد فوق سطح اختیارات و توانمندی های هر کدام از سطوح صلاحیت درج گردیده است.
پیش نیاز دوره تست رادیوگرافی سطح 3(RT Level III)
داوطلبان حضور در دوره های NDT سطح III بر اساس Written Practice این شرکت می بایست دارای مدرک سطح II در رشته های معمول NDT شامل MT,PT,VT,RT و VT بوده و نیز دارای حداقل 2 سال سابقه کاری مرتبط در روش NDT مورد درخواست باشند.ضمناً دارا بودن مدرک کارشناسی یا کاردانی در یکی از رشته های مهندسی یا علوم پایه و نیز توانایی خواندن و درک متون انگلیسی ضروری می باشد.
مزایای دوره تست رادیوگرافی سطح 3(RT Level III)
گواهینامه دوره تست رادیوگرافی سطح 3(RT Level III) موسسه آریا آزمون صنعت با توجه به اعتبارات سازمانی این موسسه و اینکه دوره بر اساس یک استاندارد مشخص برگزار می شود(ASNT SNT-TC-1A) ، نیاز به ترجمه نداشته و مستقیما در بسیاری از سازمان ها و شرکت های داخل و خارج از کشور، معتبر و قابل استفاده می باشد. ضمنا در صورت نیاز به دریافت گواهینامه ASNT NDT Level IIIکه در حال حاضر آزمون های آن فقط در خارج از کشور برگزار میشود، فرد این امکان را دارد که شانس موفقیت خود را با گزراندن این دوره ها افزایش دهد.لذا بسیاری از افرادی که قصد شرکت در آزمونهای ASNT NDT Level III را دارند به منظور کسب دانش فنی و مهارت در این حوزه ، به موسسه آریا آزمون صنعت مراجعه می کنند. در بعضی از کشور ها نظیر کانادا، افراد میبایست در حوزه شغلی تست های غیر مخرب ، الزاما از موسسهNDT آن کشور مثلا در کانادا موسسه CGSB(Canadian General Standards Board) ، مدرک کسب کنند.حتی در این شرایط هم گذراندن دوره در ایران(در موسسه آریا آزمون صنعت) از دو دیدگاه می تواند مفید و موثر باشد. اول اینکه دانش و مهارت NDT از طریق آموزش های جامع توسط مدرسین مجرب و به زبان فارسی به بهترین نحو به شخص منتقل می شودو ثانیا شخص می تواند مدارک اخذ شده از این موسسه را ارایه دهد و قادر خواهد بود بجای طی نمودن دوره آموزشی که اغلب پر هزینه است(حدود 4 تا 5 هزار دلار)، فقط در آزمون نهایی شرکت کند.در اینصورت این امکان را دارد با هزینه بسیار کمتر و با شانس بالاتر ، گواهینامه مورد نظر را دریافت نماید.
اصول تست رادیوگرافی (RT)، مزایا و محدودیت ها
پايه اين روش NDT، بر مبناي ميزان جذب و نفوذ پرتو در قطعات مي‌باشد. در مناطقي كه ضخامت كمتر بوده و يا دانسيته كمتري دارند، جذب پرتو كمتر بوده و نفوذ آن بيشتر مي‌باشد. پرتوهايي كه از قطعه عبور مي‌كنند، تصويري از آن روي فيلم ايجاد مي‌نمايند.
مناطقي از قطعه كار، كه جذب كمتري داشته و يا نفوذ پرتو بيشتر است تصوير سياه‌تري روي فيلم ايجاد مي‌نمايند و مناطقي كه جذب پرتوي بيشتري دارند، تصوير روشن‌تري روي فيلم ايجاد مي‌كنند. شكل زیر، تأثير ضخامت را بر ميزان سياهي فيلم نمايش مي‌دهد. در نازكترين ناحيه به دليل عبور بيشتر پرتو، سياهي فيلم بيشترين مقدار است ولي در ضخيم‌ترين قسمت به دليل زياد بودن ميزان جذب، پرتو كمتري به فيلم رسيده و تصوير بسيار روشن مي‌باشد.
شكل زیر، تأثير دانسيته (چگالي) مواد را بر ميزان سياهي فيلم، نمايش مي‌دهد. بين فلزات مشخص شده در شكل ، سرب با بيشترين چگالي (gr/cc34/11) و بعد از آن مس (gr/cc96/8)، فولاد (gr/cc87/7) و در نهايت آلومينيوم (gr/cc70/2) از كمترين چگالي برخوردار مي‌باشد.
از قطعه سربي به دليل بالاترين ميزان چگالي، كمترين مقدار پرتو عبور كرده، در نتيجه روشن ترين تصوير ايجاد مي‌گردد و برعكس، از قطعه آلومينيومي به دليل كمترين ميزان چگالي، بيشترين ميزان پرتو عبور كرده و در نتيجه سياه‌ترين تصوير مربوط به آن خواهد بود.
در راديوگرافي صنعتي از پرتوهاي ايكس وگاما به دليل قدرت نفوذ زياد آنها استفاده مي‌گردد. پرتوهاي گاما در اثر واپاشي هسته ايزوتوپهاي راديواكتيو به وجود مي‌آيند. در راديوگرافي صنعتي اغلب از ايزوتوپهاي مصنوعي مانند ايريديم 192، كبالت 60 و سزيم 137 استفاده مي‌شود. اين چشمه‌هاي پرتو‌زا به منظور رسيدن به سطح پايدار، دائماً واپاشي نموده و پرتوهايي نظير آلفا، بتا و گاما توليد مي‌كنند. پرتوهاي آلفا و بتا به دليل قدرت نفوذ كم قابل استفاده نبوده و عمليات راديوگرافي با پرتو گاما صورت مي‌پذيرد. اين چشمه‌ها داخل دوربين‌هاي مخصوص نگهداري مي‌شوند.
پرتوهاي ايكس به صورت الكتريكي و از طريق تيوب اشعه ايكس توليد مي‌شوند. زمانيكه الكترونها با سرعت زياد با يك ماده برخورد مي‌كنند، انرژي جنبشي آنها به پرتوهاي ايكس تبديل مي‌شود. حركت الكترونها داخل تيوب تحت شرايط خلاء صورت مي‌گيرد. تيوب ايكس در محل كاتد مجهز به يك فيلمان تنگستني مي‌باشد كه وقتي جريان در حدود چند ميلي آمپر از آن عبور مي‌كند، داغ شده و در اثر پديده ترمويونيك، يك ابر الكتروني در اطراف آن ايجاد مي‌گردد. حال زمانيكه يك اختلاف ولتاژ زياد در حد كيلوولت بين كاتد و آند برقرار مي‌شود، الكترونها شتاب گرفته و به سمت آند حركت مي‌كنند. درآند يك هدف از جنس تنگستن تعبيه شده كه ضربه الكترونها را دريافت مي‌كند. در نتيجه انرژي الكترونها تبديل به فوتونهاي ايكس مي‌شود.
كليه ناپيوستگي‌هايي كه دانسيته متفاوتي با قسمتهاي ديگر دارند، علائمي روي فيلم ايجاد مي‌نمايند. به عنوان مثال حفرات گازي به دليل كاهش موضعي ضخامت، تصويري سياه روي فيلم ايجاد مي‌نمايند، ناخالصي‌هاي غيرفلزي مانند سرباره نيز به دليل كمتر بودن دانسيته آنها نسبت به فلز پايه مجاور، علائمي تيره روي فيلم ايجاد مي‌كنند. ناخالصي‌هاي فلزي مانند تنگستن كه دانسيته بيشتري نسبت به فلز مجاور دارند، تصويري روشن روي فيلم ايجاد مي‌نمايند.
به هر حال سرباره حاصل از بعضي الكترودهاي روكش‌دار به دليل داشتن دانسيته‌اي مشابه فلز جوش، به سختي قابل تفسير مي‌باشند. بطوركلي در راديوگرافي، ناپيوستگي‌هايي كه در راستاي گذر پرتو، ضخامت كافي داشته باشند، قابل رويت خواهند بود. به عنوان مثال ترك و ذوب ناقص به شرطي كه در راستاي پرتو، ضخامت كافي داشته باشند، رويت مي‌شوند.
ارزيابي ناپيوستگي‌هاي سطحي از قبيل خوردگي كنار جوش، گرده اضافي و سررفتن فلز جوش از طريق راديوگرافي توجيه پذير نمي باشد زيرا ارزيابي آنها از طريق بازرسي چشمي به مراتب اقتصادي و دقيق‌تر مي‌باشد.
تجهيزات مورد استفاده جهت آزمايش راديوگرافي عبارتند از: چشمه پرتو، فيلم، كاست، حروف سربي، IQI، تجهيزات ظهور و ثبوت و تجهيزات ايمني و حفاظتي.
چشمه پرتو ممكن است تيوب ايكس ويا دوربين راديوگرافي گاما باشد. حروف سربي جهت مشخص نمودن شماره جوش، تاريخ، ضخامت و ساير اطلاعات ديگر روي فيلم مورد استفاده قرار مي‌گيرد. به دليل دانسيته زياد سرب، تصوير اين حروف به صورت روشن روي فيلم نمايان مي‌گردد.
شاخص كيفيت تصوير يا (Image Quality Indicator) IQI جهت ارزيابي كيفيت تكنيك راديوگرافي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اغلب دو نوع IQI مورد استفاده قرار مي‌گيرد:
- نوع سيمي (Wire Type IQI)
- نوع سوراخ‌دار (Hole Type IQI)
جنس IQI، بايد از جنس فلز تحت راديوگرافي و يا از جنسي باشد كه جذب پرتو كمتري در مقايسه با فلز پايه دارد. در IQI نوع سيمي، ضخامت سيم‌ها و در IQI نوع سوراخ‌دار، هم ضخامت IQI و هم قطر سوراخها معين مي‌باشند. هر چه سيم نازكتري در IQI سيمي و سوراخ كوچكتري در IQI سوراخ‌دار روي فيلم نمايان شود، فيلم از حساسيت بيشتري برخوردار خواهد بود. منظور از حساسيت فيلم، قابليت تشخيص جزئيات كوچك مي‌باشد. در IQI هاي سوراخ‌دار، ضخامت و قطر سوراخ IQI بر اساس ضخامت قطعه تحت راديوگرافي، مشخص مي‌شود. IQI شماره 25، داراي ضخامتي معادل 025/0 اينچ مي‌باشد. (ضخامت IQI شماره 10، 010/0 اينچ و IQI شماره 50، 050/0 اينچ مي‌باشد)، مطابق شكل، منظور از سوراخ 4T يعني سوراخي كه قطر آن چهار برابر ضخامت IQI مي‌باشد. قطرسوراخ 2T، دو برابر ضخامت و قطر سوراخ 1T برابر با ضخامت IQI مي‌باشد. با توجه به سايز سوراخ مشاهده شده روي فيلم، حساسيت قابل محاسبه مي‌باشد.
مزاياي روش RT عبارتند از :
- در اختيار داشتن يك سند دائمي از نتايج تست (فيلم).
- قابليت استفاده از اين روش براي همه مواد.
- عدم نياز به جريان برق هنگام استفاده از پرتو گاما.
- دقت بالا در آشكار سازي عيوب حجمي، مانند حفرات گازي و سرباره حبس شده.
محدوديتهاي روش RT عبارتند از :
- به دليل خطرات ناشي از پرتوهاي ايكس و گاما، گذراندن دوره‌هاي آموزشي حفاظت در برابر اشعه توسط پرسنل ضروري مي‌باشد، همچنين به دليل مسايل ايمني در هنگام اين آزمايش بايد محيط اطراف، از وجود كاركنان تخليه شود كه اين موضوع محدوديتهايي به همراه دارد.
- در اين روش عمق دقيق ناپيوستگي‌ها قابل تشخيص نمي‌باشد.
- روش RT به عنوان يك روش پرهزينه NDT محسوب مي‌گردد.
- در اين روش دسترسي به دو طرف قطعه ضروري مي‌باشد. مطابق شكل ، يك طرف جهت تابش پرتو و طرف ديگر جهت قرار دادن فيلم، در دسترس مي‌باشند.
- در اين روش امكان رويت نشدن بعضي عيوب بحراني نظير ترك و ذوب ناقص وجود دارد. مگر اينكه راستاي تابش پرتو موازي با ضخامت عيب باشد.
- اجراي آزمايش راديوگرافي روي بعضي از اتصالات (اتصالات سپري و انشعابي) همچنين تفسير فيلم‌هاي حاصله بسيار مشكل مي‌باشد.
به هر حال پرسنل با تجربه قادر به راديوگرافي و تفسير نتايج در اتصالات مذكور با دقت بالا مي‌باشند.
فقط افرادي مجاز به تفسير فيلم‌هاي راديوگرافي هستند كه مطابق با استاندارهاي معتبر نظير ASNT-SNT-TC-1A و يا AWS RI در سطح II و يا III تأييد صلاحيت شده باشند.
