محتوای دوره عیوب در اتصالات جوشی ، علل ، نحوۀ تعمیر و حد پذیرش آنها

• واژه شناسي و معرفي انواع عیوب جوش طبق ISO 6520 , BS 499, AWS A3.0
• انواع عيوب جوش، دلایل و نحوة رفع آنها
• محدوده پذيرش ناپیوستگی های جوش طبق استانداردهاي AWS D1.1, ASME B31.3 , ISO 5817
• اصول و کاربرد فرآيندهاي جوشكاري (FCAW,SAW,GTAW,GMAW,SMAW)
• انواع اتصالات جوشي مطابق AWS A3.0
• الزامات تعمیر جوش های معیوب در سازه ها
• معرفي كدها و استانداردهاي جوشكاري (API 1104 ,ASME Sec IX ,AWS D1.1)
• كار عملي بازرسي چشمي (VT) روی قطعات جوشكاري شده معیوب و گزارش نویسی
• رفع اشكال، مرور مباحث گذشته و آزمون

مخاطبین دوره عیوب در اتصالات جوشی ، علل ، نحوۀ تعمیر و حد پذیرش آنها

تکنیسینها و مهندسین واحدهای تولیدی ، بازرسی فنی و کنترل کیفیت (QC ) ، واحدهای تعمیرات ، واحد های مهندسی جوش ،کارشناسان دستگاه نظارت ، دانشجویان و کلیه افراد علاقمند و مرتبط با بازرسی فنی و جوشکاری

توانمندی ها پس از طی دوره عیوب در اتصالات جوشی ، علل ، نحوۀ تعمیر و حد پذیرش آنها در شرکت آریا آزمون صنعت

• تسلط کامل بر انواع عيوب جوش، دلایل و نحوة رفع آنها
• تسلط کامل بر محدوده پذيرش ناپیوستگی های جوش طبق استانداردهاي AWS D1.1, ASME B31.3 , ISO 5817
• آگاهی بر اصول و کاربرد فرآيندهاي جوشكاري (FCAW,SAW,GTAW,GMAW,SMAW)
• آگاهی از الزامات تعمیر جوش های معیوب در سازه ها

گواهینامه های قابل صدور پس از طی دوره عیوب در اتصالات جوشی ، علل ، نحوۀ تعمیر و حد پذیرش آنها

• گواهینامه معتبر پایان دوره از طرف موسسه آریا آزمون صنعت مورد تایید سازمان های فوق
• امکان صدور گواهینامه از طرف سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور

آشنایی با عیوب( ناپیوستگی ها ) در اتصالات جوشی

يكي از بخشهاي مهم كار بازرس جوش ارزيابي جوشها جهت بررسي كيفيت آنها مي‌باشد. بازرس جوش ممكن است طي مراحل مختلف اين بررسي‌ها، به ناپيوستگي‌هاي مختلفي برخورد نمايد. به طور عمومي، ناپيوستگي عبارت است از هرگونه انفصال در ساختار يكنواخت يك قطعه. به عنوان مثال دست‌انداز در جاده، يك ناپيوستگي محسوب مي‌شود زيرا باعث انفصال در سطوح صاف و يكنواخت جاده شده است. در جوش نيز ناپيوستگي‌هايي ممكن است رخ دهد از جمله اين ناپيوستگي‌ها مي‌توان به ترك، حفرات گازي، عدم ذوب، سوختگي كنار جوش و غيره اشاره نمود. آگاهي كافي بازرس در مورد انواع ناپيوستگي‌هاي جوش بسيار حائز اهميت بوده بطوريكه يكي از وظايف اصلي وي، بازرسي چشمي جوش جهت بررسي ناپيوستگي‌ها از ديدگاه طبيعت، محل و سايز آنها مي‌باشد و سپس بايد با توجه به استانداردهاي موجود، نسبت به رد يا قبول آن اعلام نظر نمايد.

قبل از توضيح در مورد انواع ناپيوستگي‌ها مي‌بايد تفاوت بين ناپيوستگي‌ (Discontinuity) و عيب (Defect) را شرح دهيم. ناپيوستگي عبارت است از هر ناهماهنگي در يك ساختار يكنواخت و عيب عبارت است از يك ناپيوستگي كه منجر به تأثير سوء در عملكرد قطعه شود. به عبارت ديگر عيب يك ناپيوستگي است كه از حدود معين شده در استاندارد تجاوز نموده است و يا مي‌توان گفت عيب، يك ناپيوستگي مردود مي‌باشد.

بنا به شرايط سرويس قطعه و حساسيتهاي موجود در كدها يا استانداردهاي ساخت، حدود پذيرش ناپيوستگي‌ها تعريف شده است. بنابراين در اين فصل فقط به تشريح انواع ناپيوستگي‌ها و دلايل بروز آنها پرداخته و از اشاره در مورد حدود پذيرش آنها اجتناب مي‌نماييم. همچنين در مورد اثرات و بحران‌هاي ناشي از حضور ناپيوستگي‌ها توضيحاتي داده خواهد شد، تا دلايل مردود اعلام كردن يك ناپيوستگي مستقل از سايز و محل آن مشخص گردد، در حالي كه حضور بعضي از ناپيوستگي‌ها تا اندازه‌اي معين قابل قبول مي‌باشد. يكي از عواملي كه روي قبول يا مردود بودن يك ناپيوستگي تأثير دارد، شكل آن مي‌باشد. عموماً شكل ناپيوستگي‌ها، به دو گروه ناپيوستگي‌هاي خطي و گرد طبقه‌بندي مي‌شود. طول ناپيوستگي‌هاي خطي، خيلي بيشتر از عرض آنها مي‌باشد در حاليكه در ناپيوستگي‌هاي گرد، طول و عرض تقريباً مساوي مي‌باشد. زمانيكه ناپيوستگي‌ها در راستايي عمود بر راستاي تنش قرار مي‌گيرند، انواع خطي به مراتب وضعيت بحراني‌تري در مقايسه با انواع گرد پيدا مي‌كنند زيرا تمايل بيشتري به گسترش و ايجاد شكست دارند.

عامل ديگري كه بر بحراني بودن يك ناپيوستگي تأثير دارد، شرايط انتهاي آن مي‌باشد، بطوريكه هرچه انتهاي ناپيوستگي تيزتر باشد شرايط بحراني‌تري در سازه ايجاد مي‌كند. اين بدان دليل است كه ناپيوستگي تيزتر، تمايل بيشتري به رشد و گسترش دارد. اين موضوع بستگي زيادي به راستاي قرار گيري ناپيوستگي نسبت به راستاي تنش دارد. ناپيوستگي‌هاي خطي معمولاً داراي انتهاي تيز هستند بنابراين اگر يك ناپيوستگي خطي با انتهاي تيز در قطعه حضور داشته باشد بطوريكه راستاي آن عمود به راستاي تنش باشد، بحراني‌ترين شرايط را در حين سرويس قطعه ايجاد مي‌نمايد.

تقريباً مطابق با همه استانداردها، ترك با هر شرايطي غيرقابل پذيرش مي‌باشد. عدم ذوب و نفوذ ناقص نيز اغلب غير قابل پذيرش و يا با مقادير كمي قابل پذيرش هستند. ولي اغلب كدها حضور سرباره حبس شده و حفرات گازي را با حدود معين مجاز مي‌دانند. بسته به كاربري و شرايط سرويس، مقادير پذيرش ذكر شده متفاوت مي‌باشند ولي بطوركلي هرچقدر ناپيوستگي تيزتر باشد محدوده پذيرش آن بسته‌تر خواهد بود.

به منظور توضيح بيشتر در مورد اهميت شرايط انتهايي ناپيوستگي بر خطرناك بودن آن، به ذكر يك مثال در مورد چگونگي توقف رشد ترك با استفاده از يك تكنيك‌ خاص مي‌پردازيم. در صورتيكه با مته يك سوراخ كوچك در انتهاي ترك در يك قطعه ايجاد نماييم، رشد ترك متوقف مي‌گردد. اين بدان علت است كه گوشه تيز ترك توسط ديواره سوراخ، گرد شده و در اين شرايط به دليل كاهش تمركز تنش، قطعه مقاومت بيشتري در برابر گسترش ترك در اثر اعمال نيرو خواهد داشت.

روش آخر جهت تشريح بحراني بودن ناپيوستگي‌ها، نحوه اعمال نيرو (بارگذاري) در حين سرويس مي‌باشد. به عنوان مثال زمانيكه يك سازه تحت بارهاي خستگي‌زا (بارگذاري سيكلي) قرار مي‌گيرد، ناپيوستگي‌هاي سطحي كه گوشه‌هاي تيز دارند يا باعث تغيير سطح مقطع بصورت ناگهاني مي‌شوند، به مراتب بحراني تر از عيوب عمقي بوده و زودتر سبب شكست مي‌شوند.كليه شكافهاي سطحي به عنوان يك افزاينده تنش (Stress Riser) سبب تمركز تنش در گوشه‌هاي تيز مي‌شوند. تمركز تنش سبب افزايش موضعي بار در يك منطقة كوچك مي‌گردد بنابراين، حتي با وجود كم بودن سطح تنش در كل مقطع قطعه، احتمال شكست افزايش مي‌يابد. افزاينده‌هاي تنش قادرند سطح تنش را تا 10 برابر افزايش دهند (مانند يك ترك سطحي تيز).

به عنوان مثال در صورتيكه شما بخواهيد يك تكه سيم جوش را با دست پاره كنيد كافي است چندين بار آنرا خم و راست كنيد تا در نهايت سيم جوش شكسته شود. اين شكست به چندين بار خم و راست كردن از يك ناحيه نياز دارد. حال اگر سيم جوش را روي يك سطح سخت گذاشته و با چكش به آن ضربه بزنيد تا يك شيار روي آن ايجاد شود، كافيست يك يا دو بار آنرا خم و راست كنيد تا شكست رخ دهد. دليل اين موضوع، تمركز تنش در ناحيه شيار مي‌باشد كه شكست زود هنگام را به همراه دارد. بنابراين سازه‌هايي كه تحت بارگذاري خستگي‌زا (سيكلي) قرار دارند بايد سطحي صاف و عاري از شيارهاي تيز داشته باشند. به همين دليل براي اين سازه‌ها اغلب لازم است سطوح در حد خيلي صافي ماشين‌كاري شده و روي سطوح تغيير مقطع ناگهاني وجود نداشته باشد. براي اين چنين سازه‌ها، يكي از مهمترين و مؤثرترين روشهاي تست، بازرسي چشمي مي‌باشد. بنابراين بازرس جوش نقش مهمي در اين امر ايفا مي‌نمايد.

پس از ارائه توضيحات مقدماتي در مورد ناپيوستگي‌ها به بحث در مورد انواع ناپيوستگي‌هاي معمول در جوش و فلز پايه مي‌پردازيم. انواع اين ناپيوستگي‌ها به شرح ذيل مي‌باشند. براي توضيح بيشتر در مورد تعريف هر يك، به استاندارد AWS A3.0 (واژه‌ها و اصطلاحات جوشكاري) مراجعه فرماييد.

• Crack (ترك)
• Incomplete Fusion (ذوب ناقص)
• Incomplete Joint Penetration (نفوذ ناقص)
• Inclusion (ناخالصي حبس شده)
• Slag Inclusion (سرباره حبس شده)
• Tungsten Inclusion (تنگستن حبس شده)
• Porosity (حفره‌هاي گازي- تخلخل)
• Undercut (سوختگي كنار جوش)
• Underfill (عدم پرشدگي شيار)
• Overlap (سررفتن جوش روي فلز پايه)
• Convexity (تحدب در جوشهاي Fillet)
• Weld Reinforcement (گرده اضافي در جوشهاي Groove)
• Arc Strike (لكه قوس)
• Spatter (جرقه و ترشحات مذاب)
• Lamination (تورق)
• Lamellar Tear (ترك لايه‌اي)
• Seam/Lap (عيوب فلز پايه در حين فولاد سازي)
• Dimensional (مشكلات ابعادي)

بیشتر بدانید

• چرا در دوره های آموزشی موسسه آریا آزمون صنعت شرکت کنیم؟
• آشنایی با مدرسین موسسه آریا آزمون صنعت
• آشنایی با مشتریان موسسه آریا آزمون صنعت
• آشنایی با انجمن جوشکاری آمریکا (AWS)