هدف از آزمون تأیید صلاحیت جوشکاران، تعیین مهارت و توانایی آنها در ایجاد یک اتصال جوشی سالم می باشد .

این آزمون دارای متغیرهای زیادی نظیر فرآیند جوشکاری ، جنس فلز پایه ، ضخامت ، طرح اتصال ، وضعیت جوشکاری و غیره می باشد که مطابق با الزامات یک کد واستاندارد مشخص اجرا می گردد .

آزمون تأیید صلاحیت جوشکار می تواند با توجه به خواسته ها و الزامات انجمن ها و سازمان های ملی و بین المللی نظیر انجمن جوشکاری آمریکا (AWS ) و انجمن مهندسان مکانیک (ASME ) برگزار شود و یا سازندگان می توانند الزامات و مشخصات فنی درون سازمانی خود را در این زمینه به کار گیرند .

هنگامی که یک جوشکار موفق به قبولی در آزمون می شود کارفرمای مربوطه توانایی وموفقیت جوشکار را به همراه اطلاعات فنی و محدوده هایی که جوشکار درآن مجاز به انجام جوشکاری می باشد در قالب یک گواهینامه فراهم می نماید .

این شرکت سابقه اخذ آزمون صلاحیت جوشکاران در پروژه طرح تربیت نیروهای ماهر صنعت پتروشیمی را به تعداد 16000 نفر در کارنامه کاری خود دارا می باشد.

شرکت آریا آزمون صنعت با در اختیار داشتن مهندسین بین المللی جوش و بازرسین ارشد با تجربه آمادگی خود را جهت اخذ آزمون تأیید صلاحیت از جوشکاران مطابق با دستورالعمل ها و استانداردهای موجود در این زمینه و لیست شده به شرح ذیل اعلام می دارد :

• ISO 9606
• EN 287
• AWS D1.1
• ASME Sec. IX
• API 1104

جوشکاران قبول شده بنا به درخواست کارفرما گواهینامه های ملی ویا بین المللی دریافت خواهند نمود .

ذیلا یک نمونه گواهینامه صلاحیت جوشکار بر اساس استاندارد AWS D1.1 نمایش داده شده است:

آشنایی با اصول تائيد صلاحيت جوشكاران(Welder Qualification Test)

پس از تهيه دستورالعمل جوشكاري (WPS) و تأييد آن (PQR)، مي‌بايد تمام جوشكاران مطابق با ملزومات WPS، تأييد صلاحيت شوند، تا از مهارت آنها در اجراي جوش با كيفيت مطلوب اطمينان حاصل گردد. با وجود اختلافاتي، تأييد صلاحيت جوشكار شباهتهايي با تأييد دستورالعمل جوشكاري دارد. يكي از اين مشتركات، وجود متغيرهاي ضروري ويژه در تأييد صلاحيت جوشكاران مي‌باشد. اين متغيرهاي ضروري عبارتند از؛ وضعيت جوشكاري، طرح اتصال، نوع الكترود، فرآيند جوشكاري و جنس فلز پايه. موارد مذكور، متغيرهايي هستند كه مستقيماً در كيفيت جوش حاصله اثر دارند.

جدول ذیل، وضعيتهاي جوشكاري مورد تأييد را در آزمون تأييد صلاحيت جوشكار مطابق با AWS D1.1 نشان مي‌دهد. مطابق جدول، محدوده صلاحيت، با توجه به طرح اتصال و نوع جوش متغير مي‌باشد. (جوشهاي شياري (Groove) روي ورق و لوله، جوشهاي نبشي (Fillet) روي ورق و لوله). تأييد صلاحيت جوشكار در جوشهاي شياري روي ورق، فقط دامنه محدودي از جوشكاري روي لوله را پوشش مي‌دهد، ولي تأييد صلاحيت روي لوله به صورت اتوماتيك جوشكار را روي ورق تأييد مي‌نمايد. تأييد صلاحيت جوشكار در جوشهاي شياري روي ورق در وضعيتهاي 3G و 4G، او را براي تمام وضعيتهاي جوشكاري روي ورق تأييد مي‌نمايد. همچنين تأييد صلاحيت جوشكار در وضعيتهاي 6G و يا 2G و 5G (توأماً)، وي را در تمام وضعيتهاي جوشكاري لوله غير از اتصالات Y,T,K تأييد مي‌نمايد. به هر حال تأييد صلاحيت در 6GR، جوشکار را در تمام وضعيتهاي ديگر لوله تأييد مي‌نمايد.

كليه وضعيتهاي جوشكاري با اختصاراتي مشخص مي‌شوند، شكل‌هاي ذیل به ترتيب وضعيتهاي جوشكاري را در جوشهاي شياري ورق، جوشهاي نبشي ورق، جوشهاي شياري لوله و جوشهاي نبشي لوله نمايش مي‌دهند.

يكي ديگر از متغيرهاي ضروري در آزمون تأييد صلاحيت جوشكار، ضخامت ورق يا لوله مي‌باشد جدول ذیل، محدوده ضخامتهاي مورد تأييد روي ورق و آزمايشهاي مورد نياز جهت تأييد صلاحيت جوشكار را مطابق AWS D1.1 نمايش مي‌دهد.

مطابق با اين جدول، تأييد صلاحيت جوشكار روي ورق با ضخامت، 3/8 in وي را براي جوشكاري تمام ضخامتهاي بين 1/8 in تا 3/4 in تأييد مي‌نمايد. همچنين تأييد صلاحيت جوشكار روي ورق با ضخامت 1 in، وي را جهت جوشكاري تمام ورقهاي با ضخامت بيشتر از 1/8 in تأييد مي‌نمايد.

در AWS D1.1 جهت تأييد صلاحيت جوشكاران سازه‌هاي Y، T و K، آزمون روي وضعيت 6GR صورت مي‌گيرد. شكل ذیل نماي وضعيت 6GR را نمايش مي‌ دهد. در وضعيت 6GR مشكلات عدم دسترسي موجود هنگام جوشكاري اتصالات لوله‌اي از نوع Y، T و K، شبيه سازي شده است. اين محدوديت از طريق استفاده از يك رينگ محدود كننده به فاصله كمتر از 1/2 in از درز اتصال به وجود مي‌آيد.

در بعضي از فرآيندهاي جوشكاري در صورت تغيير نوع الكترود به تأييد صلاحيت مجدد جوشكار نياز مي‌باشد. در شكل ذیل مطابق AWS D1.1، الكترودهاي فرآيند SMAW بر اساس ميزان مهارت مورد نياز،گروه بندي شده‌اند.

الكترودهايي كه در گروه F4 قرار مي‌گيرند به بيشترين ميزان مهارت جوشكاري نياز دارند و الكترودهايي كه در گروه F1 طبقه‌بندي شده‌اند به كمترين ميزان مهارت نياز دارند. تأييد صلاحيت جوشكار با الكترود باشماره گروه بالاتر، به طور اتوماتيك، وي را جهت جوشكاري با ساير الكترودهاي با شماره گروه كمتر تأييد مي‌نمايد. بنابراين تأييد صلاحيت جوشكار با الكترود E7018 كه در گروه F4 طبقه‌بندي شده، وي را جهت جوشكاري تمام الكترودهاي روش SMAW جهت فولادهاي كربني تأييد مي‌نمايد.

تكنيك جوشكاري نيز گاهي اوقات به عنوان يك متغير ضروري در فرآيند تأييد صلاحيت جوشكاران محسوب مي‌گردد. به عنوان مثال تغيير جهت جوشكاري عمودي (سرازير يا سربالا) به تأييد صلاحيت مجدد نياز دارد. پس از انتخاب تست كوپن، وضعيت و تكنيك جوشكاري مناسب جهت آزمون تأييد صلاحيت جوشكار، جوشكاري مطابق با دستورالعمل، روي آن اجرا مي‌شود. يكي از وظايف مهم بازرس جوش، نظارت بر آزمون تأييد صلاحيت جوشكاران مي‌باشد. پس از تكميل تست كوپن، نام جوشكار، وضعيت جوشكاري و قسمت بالاي تست كوپن (در حالتهايي كه جوشكاري روي لوله در وضعيتهاي 6GR,6G,5G انجام مي‌شود) روي آن مشخص و علامت‌گذاري مي‌گردد. سپس مطابق كد، آزمايشات مخرب و يا غير مخرب مورد نياز روي تست كوپن اجرا مي‌شود. بطور عمومي تعداد نمونه‌هاي آزمايش، جهت تأييد صلاحيت جوشكار محدودتر از تعداد آن جهت تأييد دستورالعمل جوشكاري است در حقيقت بعضي از كدها و استانداردها، انجام آزمايشات غيرمخرب مثل RT را بجاي آزمايشات مخرب مجاز اعلام نموده‌اند. مطابق با اين جدول براي تأييد صلاحيت جوشكار به دو آزمايش خمش نياز مي‌باشد. براي ضخامتهاي كم، آزمايش خمش سطح و ريشه و براي ضخامتهاي بيشتر از 3/8 in، آزمايش خمش جانبي مورد نياز مي‌باشد. بطوركلي تمام آزمايشات تأييد صلاحيت جوشكاران در رده آزمايشات سلامت (Soundness Test) طبقه‌بندي مي‌شوند. (مانند آزمايشات خمش، شكست در جوشهاي نبشي و شكست در جوشهاي شياري).

براي تأييد صلاحيت جوشكار روي ورق يا لوله، نمونه‌هاي آزمايش مطابق استاندارد يا كد مورد نظر، از تست كوپن استخراج مي‌شوند. به عنوان مثال نمونه‌هاي آزمايش از تست كوپن لوله كه در وضعيتهاي 5G و 6G جوشكاري شده‌اند با توجه به قسمت بالاي لوله (ساعت 12 در حين جوشكاري) آماده‌سازي مي‌شوند. پس از آماده سازي نمونه‌ها و انجام آزمايش روي آنها، نتايج با توجه به كد يا استاندارد مربوطه مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند. در صورتيكه تمام نتايج مورد قبول بودند، جوشكار در محدوده‌اي معين تأييد صلاحيت مي‌شود. سپس نتايج آزمايشات در فرم‌هاي مخصوصي تحت عنوان فرم تأييد صلاحيت جوشكار، ثبت مي‌گردد

زماني كه جوشكار، آزمون تأييد صلاحيت را با موفقيت به پايان مي‌رساند، مي‌توان از او به عنوان يك جوشكار تأييد شده (Qualified Welder) ياد كرد. گواهينامه (Certificate) سندي است كه اين تأييد (Qualification) را نشان مي‌دهد. جوشكار تأييد شده به جوشكاري گفته مي‌شود كه توانايي و مهارتهاي لازم جهت جوشكاري با شرايط مشخص شده در گواهينامه را دارد.

طبق اغلب كدها، تأييد صلاحيت جوشكار در يك فرآيند جوشكاري معين، در صورت استمرار موفقيت‌آميز وي به فعاليت جوشكاري، بطور هميشگي خواهد بود. در صورتيكه عملكرد نامناسب جوشكار توسط بازرس جوش گزارش شود، جوشكار به آموزش و آزمون تأييد صلاحيت مجدد نياز خواهد داشت. همچنين در صورتيكه جوشكار به هر دليلي محل كار خود را ترك كند، گواهينامه وي باطل خواهد شد و در محل كار جديد به آزمون تأييد صلاحيت و صدورگواهينامه نياز خواهد بود. هر پيمانكار ساخت موظف است كليه جوشكاران و دستورالعمل‌هاي جوشكاري خود را تأييد صلاحيت نمايد. مطابق با اغلب كدها هر جوشكار بايد بطور جداگانه توسط شركت استخدام كننده، تأييد صلاحيت شود.

به منظور جمع‌بندي مطالب فوق‌الذكر، مراحل تأييد صلاحيت جوشكاران به شرح ذيل تعريف مي‌گردد:

• 1- مشخص نمودن متغيرهاي ضروري.
• 2- بررسي مواد و تجهيزات به منظور مناسب بودن آنها.
• 3- بررسي و چك نمودن شكل تست كوپن و وضعيت آزمون.
• 4- چك نمودن متغيرهاي جوشكاري به منظور تطبيق با دستورالعمل (WPS).
• 5- مشخص نمودن و استخراج نمونه‌هاي آزمايش از تست كوپن.
• 6- انجام آزمايش و ارزيابي نتايج.
• 7- صدورگواهينامه.
• 8- نظارت بر صحت اجراي جوشكاري.